Puenta

Puenta to coś do niedawna bardzo poszukiwanego.

A szukali tego wszyscy. Szukali jej poeci, powieściopisarze, dramaturdzy, satyrycy, twórcy piosenek i ludzie piszący libretta do oper, czy music-halli.

Szukali też puenty scenarzyści filmowi i telewizyjni. Szukali jej uporczywie, stale i namiętnie. Bo do niedawna uważano ją za coś niezwykle cennego i ważnego.

Coś w rodzaju kruszcowego samorodka, albo diamentu znalezionego przypadkiem w dnie mulistego ścieku. Puenta była w cenie, była pożądana i wyczekiwana.

Chciała jej publiczność. Bawiła się nią i uważała, że bez porządnych puent nie ma co płacić za bilet do kabaretu, teatru, kina, czy w jakiekolwiek inne miejsce, gdzie za wejście nieopatrzenie żądano biletu.

Puenta była królem i królową jednocześnie.

Była.

Ale się zmyła.

Teraz okazało się, że pisanie dobrych puent jest sztuką tak trudną, że prawie o tej figurze literackiej zapomniano. A szkoda. Bo ludzie wciąż jej świadomie, nieświadomie i podświadomie szukają, oczekują i chcą.

Ciężko dziś znaleźć piosenkę z puentą. Ciężko znaleźć taki skecz, scenę w filmie, czy teatrze. W niezliczonych, współczesnych  powieściach (poświęconych głównie pokręconemu ego piszącego) puenty stały się niemal czymś wstydliwym i niegodnym.

Takie czasy. Gorszy pieniądz wypiera lepszy pieniądz. Również w kwestii dobrych puent. Rzetelne rzemiosło i szacunek dla widza zastąpiły hochsztaplerka i udawanie.

Czymże więc jest puenta?

Długo szukałem w myślach właściwego przykładu do tego wpisu i jak to czasami bywa przykład ów przyszedł sam. A właściwie przysłał mi go niespodziewanie Wiktor Zborowski, który przesyła czasem swoim znajomym maile z ciekawymi rzeczami znalezionymi w sieci (i chwała mu za to!).

Oto dialog z puentą:

To jest prawdziwa rozmowa nagrana na morskiej częstotliwości alarmowej Canal 106, na wybrzeżu Finisterra (Galicja) pomiędzy Hiszpanami a Amerykanami 16 października 1997 roku.

HISZPANIE (w tle słychać trzaski):
Tu mówi A-853, prosimy, zmieńcie kurs o 15 stopni na południe, by uniknąć kolizji… Płyniecie wprost na nas, odległość 25 mil morskich.

AMERYKANIE (trzaski w tle):
Sugerujemy WAM zmianę kursu o 15 stopni na północ, by uniknąć kolizji.

HISZPANIE:
Odmowa. Powtarzamy: zmieńcie swój kurs o 15 stopni na południe, by uniknąć kolizji…

AMERYKANIE (inny głos):
Tu mówi kapitan jednostki pływającej Stanów Zjednoczonych Ameryki. Nalegamy, byście zmienili swój kurs o 15 stopni na północ, by uniknąć kolizji.

HISZPANIE:
Nie uważamy tego ani za słuszne, ani za możliwe do wykonania. Sugerujemy wam zmianę kursu o 15 stopni na południe, by uniknąć zderzenia z nami.

AMERYKANIE (ton głosu świadczący o wściekłości):
Tu mówi kapitan Richard James Howard, dowodzący lotniskowcem USS Lincoln marynarki wojennej Stanów Zjednoczonych; drugim co do wielkości okrętem floty amerykańskiej. Eskortują nas dwa okręty pancerne, sześć niszczycieli, pięć krążowników, cztery okręty podwodne oraz liczne jednostki wspomagające. Udajemy się w kierunku Zatoki Perskiej w celu przeprowadzenia manewrów wojennych w obliczu możliwej ofensywy ze strony wojsk irackich. Nie sugeruję… ROZKAZUJE WAM ZMIENIC KURS O 15 STOPNI NA PÓLNOC! W przeciwnym razie będziemy zmuszeni podjąć działania konieczne by zapewnić bezpieczeństwo temu okrętowi, jak również siłom koalicji. Należycie do państwa sprzymierzonego, jesteście członkiem NATO i rzeczonej koalicji. Żądam natychmiastowego posłuszeństwa i usunięcia się z drogi!

HISZPANIE:
Tu mówi Juan Manuel Salas Alcántara. Jest nas dwóch. Eskortuje nas nasz pies, jest też z nami nasze jedzenie, dwa piwa i kanarek, który teraz śpi. Mamy poparcie lokalnego radia La Coruna i morskiego kanału alarmowego 106. Nie udajemy się w żadnym kierunku i mówimy do was ze stałego lądu, z latarni morskiej A-853 Finisterra, z wybrzeża Galicji. Nie mamy gównianego pojęcia, które miejsce zajmujemy w rankingu hiszpańskich latarni morskich. Możecie podjąć wszelkie słuszne działania, na jakie tylko przyjdzie wam ochota, by zapewnić bezpieczeństwo waszemu zasranemu okrętowi, który za chwile rozbije się o skały; dlatego ponownie nalegamy, sugerujemy wam, iż działaniem najlepszym, najbardziej słusznym i najbardziej godnym polecenia będzie zmiana kursu o 15 stopni na południe by uniknąć zderzenia z nami.

AMERYKANIE:
OK. Przyjąłem, dziękuję.

Puenta to zawijas na koniec. To zaskoczenie, to skręt w nieprzewidzianym kierunku. To zadziwiające, intrygujące, zaskakujące, inspirujące zakończenie czegoś całkiem normalnego. To przełamanie, przesilenie i przeskoczenie. To zwieńczenie zwodem.

Puenta to sól, pieprz i wszelkie inne możliwe przyprawy każdej narracji i pisaniny. Powinna być w każdym dialogu, scenie, piosence, skeczu, monologu, akapicie a może nawet w każdym zdaniu.

Wtedy wszystko smakuje jak trzeba.