Czterej królowie polskich seriali
Opublikowane: 9 listopada 2010 Filed under: Książki | Tags: dramaturgia, lektury, Literatura, Powieść, powieść w odcinkach, Serial 10 KomentarzyByły takie czasy, kiedy nie było telewizji. Nie było również radia i prądu w ogóle. Ale biedna ludzkość wcale nie przymierała nudą z braku swoich ulubionych seriali. Bynajmniej.
W drugiej połowie XIX wieku i na początku XX seriale królowały. Może nawet bardziej niż teraz. Budziły ogromne emocje i były wielkimi wydarzeniami. Spierano się o nie w kawiarniach, a czasem i na salach sądowych.
Ukazywały się w gazetach. Były to powieści w odcinkach i pisali je najwięksi polscy pisarze. Pisał je do gazet Władysław Reymont, Bolesław Prus, Henryk Sienkiewicz, a w dwudziestoleciu międzywojennym Tadeusz Dołęga-Mostowicz.
To bardzo zacne towarzystwo. Wystarczy tylko wspomnieć, że dwóch z tych panów dostało literackiego Nobla. A to już nie przelewki.
Spotkania z obcymi
Opublikowane: 5 października 2010 Filed under: Scenopisarstwo | Tags: dramaturgia, obcy ludzie, opowieści, Scenopisarstwo, spotkanie, społeczność 8 Komentarzy
Nie, nie chodzi o UFO. O tym będzie kiedy indziej. Chodzi o obcych ludzi.
Wiecie, że częste, czy wręcz codzienne spotykanie obcych ludzi jest przeżyciem stosunkowo młodym w historii ludzkości.
Ma nie więcej niż parę tysięcy lat. Dokładnie tyle ile cywilizacja osiadła, rolnicza, pierwsze miasta i większe, bardziej złożone społeczności.
Wcześniej w okresie wspólnoty plemiennej i życia koczowniczego spotykanie obcych ludzi było stosunkowo rzadkie. Ludzie żyli w niewielkich grupach plemiennych i znali się jak łyse konie. Taka grupa liczyła kilkadziesiąt, kilkaset osób i wszyscy jej członkowie byli czymś w rodzaju jednej wielkiej rodziny. Spotkanie kogoś obcego było wielkim świętem, sensacją i sporym wydarzeniem.
Teraz wystarczy wyjść na ulicę. Wszędzie zmierzają ludzie, którzy się nie znają. Patrzą na siebie. Nie odzywają się. Mijają się obojętnie.
Dlaczego ludzkość kocha piłkę nożną
Opublikowane: 4 lipca 2010 Filed under: Scenopisarstwo | Tags: dramaturgia, filmowanie, konflikt, mundial, piłka nożna, scenariusz, Scenopisarstwo, sport 13 Komentarzy
Piłka nożna jest najpopularniejszym sportem na świecie. To nie ulega żadnej wątpliwości. Wszędzie się w nią gra i przede wszystkim wszędzie się ją ogląda. Na wszystkich kontynentach, we wszystkich krajach, w każdym miasteczku i wiosce – wszędzie ludzie pasjonują się piłką.
Teraz pasjonują się nią jeszcze bardziej, bo trwa mundial. Świat dostaje ogromną dawkę futbolu na najwyższym poziomie i najwyraźniej jest z tego powodu zachwycony. Nie ma mowy o przesycie.
Dlaczego tak jest? Dlaczego piłka jest najważniejsza?
Z jednego prostego powodu. Za sprawą dramaturgii.
Jak Kwiczoł z Pyzdrą ukradli Janosika
Opublikowane: 24 Maj 2010 Filed under: Scenopisarstwo | Tags: dramaturgia, film, główny bohater, Janosik, Scenopisarstwo, Serial 14 Komentarzy
„Janosik” to jedna z moich ulubionych peerelowskich produkcji. To bardzo dobry serial, który wciąż jest wznawiany, puszczany i oglądany. Świetni bohaterowie, brawurowe odcinki, zapierające dech w piersiach krajobrazy, a wszystko kręcone z rozmachem, o którym dzisiejsze, polskie kino może tylko pomarzyć.
Co tu dużo mówić – wychowałem się na Janosiku. Wielu się na nim wychowało i wiele pokoleń będzie go jeszcze oglądało z przyjemnością. Taka jest siła dobrego kina przygodowego.
Ale nie po to piszę ten tekścik, żeby się zachwycać i chwalić serial, który już dawno przeszedł do historii polskich sukcesów telewizyjnych. Piszę go po to, żeby pokazać, że Janosik nie jest doskonały. Jest w tym serialu pewien szczególny, charakterystyczny błąd dramaturgiczny. Dotyczy on konstrukcji głównego bohatera i jest poważny. Nie na tyle jednak, żeby zapaskudzić całość.
A wy po czyjej jesteście stronie?
Opublikowane: 11 Maj 2010 Filed under: Polityka, Scenopisarstwo | Tags: dramaturgia, konflikt, Polityka, Scenopisarstwo, Serial, wybory 9 Komentarzy
Znowu będzie o konflikcie. Takie czasy. Trwająca kampania wyborcza bardzo dobrze pokazuje i udowadnia, jak ważny jest konflikt w budowaniu napięcia dramaturgicznego. A dzisiejsza polityka opiera się właśnie na prastarych zasadach dramaturgii. Bo jest serialem.
Nie jest to zwykły serial telewizyjny z kolejnymi odcinkami, sezonami i sztywnymi godzinami emisji. Polityka to telewizyjno-medialny show, którego epizody dzieją się symultanicznie wszędzie. W programach informacyjnych, publicystycznych, w prasie, radiu i Internecie.
Dramaturgia tego spektaklu bardzo przyspiesza w okresie kampanii wyborczej. I teraz właśnie możemy to zjawisko obserwować w pełnej krasie. Nie liczą się już idee, programy i deklaracje. Liczy się opowieść, konflikt, emocje i wrażenie jakie wywiera się na wyborcach. Taka jest logika każdego medialnego spektaklu.
Nie ma to jak awantura
Opublikowane: 2 Maj 2010 Filed under: Scenopisarstwo | Tags: dramaturgia, konflikt, narracja, Polityka, Scenopisarstwo, sport, walka 1 komentarz
Ludzie uwielbiają awantury. Kochają kłótnie i spory. Przepadają za rywalizacją, walką i mordobiciem. Nic ich bardziej nie cieszy od porządnej bijatyki.
Co ciekawe, szeroka publika najbardziej lubi te awantury, w których sama nie uczestniczy. Lubi je oglądać z bezpiecznego dystansu. Uczestniczenie w mordobiciu jest ryzykowne. Można samemu oberwać, a to nic miłego. Co innego oglądanie, jak ktoś obrywa. Dla większości populacji to najlepsza rozrywka. Mogą z zapartym tchem patrzeć godzinami.
I na tym właśnie polega dramaturgia. Na konflikcie, sporze, awanturze, mordobiciu i bijatyce. Najlepiej jeszcze jak sika krew, jak idzie o sprawy ostateczne, jak walka jest na śmierć i życie. Ludzie nie są w stanie oderwać od tego oczu.
Nie wiem dlaczego tak właśnie jest, ale tak jest od wieków. Od tysiącleci nawet. I są na to liczne dowody.
Dlaczego ważne sprawy są ważne
Opublikowane: 24 kwietnia 2010 Filed under: Scenopisarstwo | Tags: archetypy, dramaturgia, mity, namiętności, Scenopisarstwo, uczucia 3 Komentarze
Taka już jest ludzka natura, że niektóre sprawy są dla nas ważne, a inne mniej ważne. Są też rzeczy zupełnie bez znaczenia, ale nimi nie będę się tu zajmował.
Oczywiście każdy z nas ma swoje ulubione ważne sprawy. Dla jednego ważne są jego rybki w akwarium, dla kogo innego najważniejszy jest jego piękny samochód, albo wypielęgnowany ogródek. Jak kto woli.
Jest jednak kilka rzeczy, które są ważne dla wszystkich. I o tych właśnie rzeczach warto opowiadać historie. Czy będą to filmy, powieści, sztuki teatralne czy piosenki, to już bez znaczenia.
Czy zastanawialiście się kiedyś, dlaczego wszystkie niemal fajne piosenki to od wieków piosenki o miłości? Albo dlaczego starożytne dzieła literackie, które przetrwały do naszych czasów, zazwyczaj są o wojnach, królach i wyprawach? Albo dlaczego w każdej opowieści ważnej dla jakiejś kultury występuje śmierć, miłość, zdrada, bogowie, katastrofy i inne tego typu atrakcje?
Piotr Wereśniak 